خطبوحديث شريف

موضوع: خطبوحديث شريف الأحد أغسطس 19, 2007 1:50 pm

[size=9]اشاره

سرفصل ها و منابع مقطع كارشناسي رشته علوم قرآن و حديث بيش تر براي كساني كه قصد ادامه تحصيل در مقطع بالاتر يعني مقطع كارشناسي ارشد اين رشته دارند، مورد مراجعه و استفاده قرار مي گيرد. شايان ذكر است كه حدود 70% سؤالات كنكور كارشناسي ارشد از منابع اصلي و حدود 30% از منابع فرعي استخراج مي شود.

سرفصل‏ها و منابع دروس كارشناسى علوم قرآن و حديث‏

تاريخ قرآن 1

هدف: آشنايى به كيفيت نزول و جمع و تدوين قرآن كريم.

سرفصل درس: عناوين و اسامى قرآن كريم، وحى و مفاهيم آن و كيفيت نزول وحى بر پيامبر اسلام(ص) و انبياء ديگر(ع)، آيه و معانى لغوى و اصطلاحى و شمار و ترتيب آن، فوائد شناخت آيات و سور مكى و مدنى و گزارش معيار آن، سوره و معانى لغوى و اصطلاحى آن و آراء علماء درباره‏ىِ كيفيت ترتيب آن، فواتح سور و حروف مقطعه قرآن كريم و نقد و بررسى نظريات مختلف درباره‏ىِ آن، شمار حروف و كلمات قرآن كريم و گذرى بر آراء علماء راجع به آن، كيفيت پيدايش خط از ديدگاه دانشمندان قديم و جديد و ورود آن به جزيرة العرب، خط و كتابت در مكه و مدينه همزمان با نزول قرآن كريم، پيامبر امى (نقد و بررسى آراء مربوط به آن)، نگارش قرآن كريم در زمان نبى اكرم(ص)، كتاب و نويسندگان وحى و نوشت‏افزارهايى كه در كتابت وحى مورد استفاده قرار مى‏گرفت، آراء دانشمندان درباره‏ىِ جمع و تدوين در زمان پيامبراكرم(ص).

تاريخ قرآن 2

هدف: آشنايى به كيفيت نزول و جمع و تدوين قرآن كريم.

سرفصل درس: جمع و تدوين قرآن كريم (حفظ و به خاطر سپردن آن و گزارشى درباره‏ىِ حفاظ قرآن كريم)، قرائت قرآن كريم و بررسى حديث «نزول القرآن على سبعه احرف»، قراء قرآن كريم (قراء سبعه، قراء عشره و قراء اربعه عشر)، بررسى عدم تواتر قراآت سبع، جمع و تدوين قرآن كريم پس از رحلت نبى اكرم(ص)، اميرالمؤمنين على(ع) يا نخستين جامع و مدون قرآن كريم پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) و كيفيت ترتيب مصحف آن حضرت، جمع و نگارش قرآن كريم در زمان خلافت ابى‏بكر، جمع و تدوين قرآن كريم در زمان خلافت عثمان، گذرى بر تحول و نيز اصلاح شيوه‏ىِ نگارش قرآن كريم.

منابع اصلى: پژوهش در تاريخ قرآن كريم دكتر سيدمحمدباقر حجتى‏

منابع فرعى: تاريخ القرآن ابو عبدالله زنجانى، تاريخ قرآن دكتر محمود راميار، تاريخ القرآن دكتر عبدالصبور شاهين، بحوث فى تاريخ القرآن و علومه ابوالفضل ميرمحمدى.

تاريخ تفسير قرآن كريم 1

هدف: آشنايى به كيفيت علم تفسير و تدوين و تطور آن و اهم كتب تفسيرى كه تاكنون نگارش شده است.

سرفصل درس: معنى تفسير و تأويل و ترجمه و فرق ميان تفسير و تأويل، تفسير در عصر نبى اكرم(ص)، تفسير در عصر صحابه و منابع آنها در تفسير، تفسير در عصر تابعين و كيفيت تفسير آنها، تفسير در عصر معصومين(ع).

منابع اصلى: التفسير و المفسرون محمدحسين ذهبى.

منابع فرعى: مقاله اول از كتاب «سه مقاله در تاريخ تفسير و نحو» دكتر سيدمحمدباقر حجتى، قانون تفسير كمالى دزفولى، مناهج التفسير مصطفى صادق جوينى، الذريعه حاج شيخ آغابزرگ تهرانى.

تاريخ تفسير قرآن كريم 2

هدف: آشنايى به كيفيت پيدايش تفسير و تطور آن و اهم كتب تفسيرى كه تاكنون نوشته شده است.

سرفصل درس: تفسير در عصر تدوين، نخستين مدون تفسير، سير تدريجى تفسير عقلى، گسترش بحثهاى مستقل و تخصصى در تفسير؛ تفسير به مأثور: اسباب و علل ضعف پاره‏اى از تفاسير به مأثور، اسرائيليات و شخصيتهايى كه در ورود آنها به تفسير مؤثر و دخيل بوده‏اند؛ مشهورترين كتب تفسير به مأثور و معرفى آنها، تفسير به رأى و اهم كتب تفسير به رأى.

منابع اصلى: التفسير و المفسرون محمدحسين ذهبى.

منابع فرعى: قانون تفسير كمالى دزفولى، مقدمه‏ىِ تفسير مجمع البيان به قلم سيدمحسن عاملى، طبع اسلاميه تهران.

تاريخ تفسير قرآن كريم 3

هدف: ايجاد آمادگى براى فهم قرآن كريم و آشنائى به روشهاى مختلف تفسيرى.

سرفصل درس: در جهت بعد عرفانى و فلسفى (تفسير بخشى از سوره‏ىِ واقعه يا تفسير معوذتين و اخلاص)؛ در جهت بيان بعد عرفانى و فلسفى (تفسير سوره‏ىِ «اعلى» و «طارق»).

منابع اصلى: التفسير و المفسرون محمدحسين ذهبى.

منابع فرعى: قانون تفسير كمالى دزفولى، دائرة المعارف الاسلاميه، ماده‏ىِ «تفسير» با تعليقات امين الخولى.

تاريخ حديث‏

هدف: آشنايى به كيفيت تدوين كتب حديث و اصول و مبانى اين كتب.

سرفصل درس: انواع علم الحديث، معنى سنت و حديث و خبر واثر و روايت، تدوين حديث، اختلاف‏نظر درباره‏ىِ تدوين حديث، اولين كسانى كه به تدوين حديث آغاز كردند، سير تدوين حديث بوسيله‏ىِ دانشمندان شيعه‏ىِ امامى: اولين كتاب حديث شيعه، تدوين اصول اربعمأة، جوامع حديثى متقدم (كتب اربعه) و جوامع حديثى متأخر (بحار، وافى، وسائل الشيعه)؛ سير تدوين حديث به وسيله‏ىِ دانشمندان اهل سنت، اولين كسانى كه از اهل سنت به تدوين حديث آغاز كردند، صحاح ستّ و جوامع حديثى ديگر از اهل سنت، علل وضع و جعل حديث و كتابهايى كه درباره‏ىِ احاديث موضوعه نگارش شده است.

منابع اصلى: علم الحديث كاظم مديرشانه‏چى‏

منابع فرعى: علوم الحديث و مصطلحه صبحى الصالح، التعريف القرآن الحديث زقراف، قواعد الحديث علامه قاسمى.

دراية الحديث يا مصطلح الحديث‏

هدف: آشنايى به انواع حديث و اصطلاحات مربوط به آن.

سرفصل درس: تعريف دراية الحديث، تاريخ تدوين دراية الحديث، معنى «متن» و «سند» و گزارشى درباره‏ىِ تحمل حديث، اختصار سند، صحابه، مخضرم، تابعين، اتباع، مولى، مملى، مستملى، مسند، محدث، شيخ حديث و امثال آنها، اصطلاحات حديث متواتر و اقسام آن، آحاد، اقسام چهارگانه‏ىِ حديث و ساير مصطلحات، حجيت اخبار آحاد، شرائط راوى، الفاظ توثيق، جرح و تعديل روات، تقطيع حديث، طرق تحمل حديث، آداب محدث، تصحيح كتب حديث.

منابع اصلى: دراية الحديث كاظم مديرشانه‏چى.

منابع فرعى: وجيزه شيخ بهائى، علوم الحديث و مصطلحه دكتر صبحى الصالح، درايه مروج مروج الاسلام كرمانى = هدية المحصلين، بداية الدرايه شهيد ثانى.

فقه الحديث 1

هدف: آشنايى با منطق و لسان حديث.

سرفصل درس: انتخاب دو حديث در هر يك از اين موضوعات و شرح و تفسير آنها: 1- اصول اعتقادات: توحيد، نبوت، معاد، عدل و امامت؛ 2- اخلاق، 3- طهارت، 4- نماز.

منابع اصلى: يكى از شروح كتب اربعه و يا «الاربعين» شيخ بهائى.

منابع فرعى: شروح كتب اربعه و صحاح ستّ.

فقه الحديث 2

هدف: آشنايى با منطق و لسان حديث.

سرفصل درس: شرح و بررسى احاديثى در اين موضوعات: 1- روزه، 2- خمس، 3- زكوة، 4- حج، 5- امر به معروف و نهى از منكر، 6- قضاء و شهادات، 7- حدود و ديات.

منابع اصلى: يكى از شروح كتب اربعه و يا شروح الاربعينيّات.

منابع فرعى: شروح كتب اربعه و شروح صحاح ستّ.

علوم قرآنى 1

هدف: آشنايى به علوم و معارفى كه براى فهم قرآن كريم بدآنها نياز است.

سرفصل درس: لغات غيرحجازى در قرآن كريم، لغات غيرعربى (معرّب) در قرآن كريم، شناخت وجوه و نظائر قرآن كريم، شناخت معانى و ادوات و طرقى كه مفسر در تفسير صحيح بدآنها نيازمند است، محكم و متشابه قرآن كريم، اقوال و آراء دانشمندان در اين باره، گزارشى راجع به حروف مقطعه قرآن در رابطه با اين بحث.

منابع اصلى: الاتقان فى علوم القرآن جلال الدين سيوطى، نوع 37 و 38 و 39 و 40 و 43.

منابع فرعى: البرهان فى علوم القرآن بدرالدين زركشى، وجوه قرآن تفليسى، المعربات جواليقى، مباحث فى علوم القرآن دكتر صبحى الصالح، التمهيد فى علوم القرآن محمدهادى معرفت، على متشابهات القرآن شيخ خليل ياسين.

علوم قرآنى 2

هدف: آشنايى به علوم و معارفى كه براى فهم قرآن كريم به آنها نياز است.

سرفصل درس: تقديم و تأخير در الفاظ و عبارات قرآن كريم و گزارش حكمت آنها، عام و خاص در قرآن كريم و انواع آن، مجمل و مبين در قرآن كريم، مطلق و مقيد در قرآن كريم، مفهوم و منطوق در قرآن كريم، حقيقت و مجاز در قرآن كريم، تشبيه و استعاره در قرآن كريم، حصر و اختصاص در قرآن كريم، كنايه و تعريض در قرآن كريم.

منابع اصلى: الاتقان فى علوم القرآن جلال الدين سيوطى، نوع 44 و 45 و 46 و 41 و 50 و 52 و 53 و 54 و 55.

منابع فرعى: مناهل العرفان فى علوم القرآن عبدالعظيم زرقانى، مباحث فى علوم القرآن دكتر صبحى الصالح، مجازات القرآن ابى‏عبيده.

علوم قرآنى 3

سرفصل درس: تناسب آيات با يكديگر، آيات همانند با يكديگر، ناسخ و منسوخ در قرآن كريم، گزارشى مفصل درباره‏ىِ «اسباب النزول» قرآن كريم، معنى لغوى اسباب، معنى اصطلاحى اسباب النزول، فائده‏ىِ شناخت اسباب النزول و انواع اسباب النزول.

منابع اصلى: الاتقان فى علوم القرآن جلال الدين سيوطى، نوع 62 و 63 و 47 و 29.

منابع فرعى: نظم الدرر فى تناسب الايات و السور بقاعى، مباحث فى علوم القرآن دكتر صبحى الصالح، البيان فى تفسير القرآن علامه سيد ابوالقاسم خوئى، شرح الناسخ و المنسوخ سيد عبدالجليل قارى، مناهل العرفان فى علوم القرآن عبدالعظيم زرقانى، لباب النقول فى اسباب النزول جلال الدين سيوطى، اسباب النزول ابى الحسن على بن احمد واحدى نيشابورى.

تفسير قرآن كريم 1

هدف: ايجاد آمادگى براى فهم قرآن كريم و آشنايى به روش‏هاى مختلف تفسيرى.

سرفصل درس: الف - در جهت بيان بعد اجتماعى. تفسير سوره‏هاىِ «حج» و «جمعه». ب - در جهت بيان بعد اخلاقى. تفسير سوره‏هاى «مؤمنون» و «حجرات».

منابع اصلى: الميزان علامه طباطبايى، تفسير روح البيان اسماعيل حقى بروسوى.

منابع فرعى: الجواهر: محمد طنطاوى، فى ظلال القرآن قطب، كشف الاسرار ميبدى، و مراجعه به اخبار و احاديثى كه در زمينه‏ىِ مسائل اخلاقى در رابطه با دو سوره‏ىِ ياد شده وارد شده است.

تفسير قرآن كريم 2

هدف: ايجاد آمادگى براى فهم قرآن كريم و آشنائى به روشهاى مختلف تفسيرى.

سرفصل درس: ج - در جهت بيان بعد كلامى. تفسير بحثهايى از سوره‏ىِ «اسراء» و «انبياء» و «يس». د - در جهت آشنائى به تفاسير اثرى. تفسير بخش نخست سوره‏ىِ بقره.

منابع اصلى: الكشاف جارالله زمخشرى.

منابع فرعى: تنزيه القرآن عن المطاعن قاضى عبدالجبار، مفاتيح الغيب امام فخرالدين رازى، امالى شريف مرتضى.

تفسير قرآن كريم 3

هدف: آشنايى به كيفيت پيدايش تفسير و تدوين و تطور آن و اهم كتب تفسيرى كه تاكنون تدوين شده است.

سرفصل درس: تفسير معتزله و موضع آنها در تفسير قرآن كريم، اهم كتب تفسير معتزله، تفسير شيعه اماميه و موقف آنان در تفسير قرآن كريم، تفسير خوارج، اشاره‏اى به تفسيرهاى علمى.

منابع اصلى: تفسير سوره‏ىِ واقعه ملاصدرا، تفسير سوره‏ىِ اعلى و طارق ملاصدرا.

منابع فرعى: تفسير الشيخ الاكبر منسوب به محيى الدين بن عربى، كشف الاسرار ميبدى( النوبة الثالثة)، رساله‏هاى تفسيرى ابن سينا.

تأثير قرآن كريم در پيدايش علوم ادبى‏

هدف: بيان انگيزه‏ى پيدايش علوم ادبى.

سرفصل درس: بررسى پيدايش علوم قرائت و تجويد و صرف و نحو.

منابع اصلى: الوسيط فى الادب العربى.

منابع فرعى: مقاله‏ىِ «از ابى الاسود تا سيبويه» دكتر حجتى (سه مقاله در تاريخ تفسير و نحو)، القراءات و اللهجات عبدالوهاب حمود، القراءات القرآنيه (تاريخ و تعريف) عبدالهادى فضلى.

مرورى بر نهج‏البلاغه‏

هدف: آشنايى با تاريخ جمع و تدوين نهج‏البلاغه و منطق و لسان نهج البلاغه و آشنايى با مباحث كلى آن.

سرفصل درس: كيفيت جمع و تدوين نهج‏البلاغه، بررسى منابع خطب و رسالات و حكم آن و كتابشناسى نهج‏البلاغه. انتخاب چند خطبه و يا رساله و يا حكمت نهج‏البلاغه و شرح و گزارش آنها.

منابع اصلى: استناد نهج‏البلاغه يا سيرى در نهج‏البلاغه. شرح نهج‏البلاغه ابن ابى الحديد.

منابع فرعى: مستدرك نهج‏البلاغه كاشف الغطاء، نهج البلاغه و مصادره و اسانيده سيد عبدالزهراء حسينى. بهج‏الصباغه فى شرح نهج‏البلاغه علامه محمدتقى شوشترى، شرح نهج‏البلاغه استاد محمدتقى جعفرى، شرح نهج‏البلاغه ابن ميثم بحرانى.

علوم بلاغت 1

هدف: آگاهى به وجوه و اسرار فصاحت و بلاغت قرآن كريم.

سرفصل درس: فصاحت كلمه و كلام و متكلم، بلاغت كلام و متكلم، قصر، وصل و فصل.

علوم بلاغت 2

هدف: آگاهى به وجوه و اسرار بلاغت قرآن كريم.

سرفصل درس: ايجاز و اطناب و مساواة، تشبيه و اركان آن، حقيقت و مجاز و استعاره و كنايه.

منابع اصلى: جواهر البلاغه احمد الهاشمى.

منابع فرعى: مختصر المعانى سعدالدين تفتازانى، مطول سعدالدين تفتازانى.

الملكه